De stroom van de materie / The flow of the matter.

 

Rheinstein.

Ruim een jaar geleden bracht het lot me weer in Zwitserland, daar waar beide bronrivieren van de Rijn bij elkaar komen. Een verslag van deze reis is hier te lezen: 

https://oerlandschap.blogspot.com/2022/12/het-nieuwe-evenwicht-van-yin-en-yang.html

Op het eerste gezicht zagen de strandjes van beide bronrivieren er hetzelfde uit. Nader onderzoek liet echter zien dat elke rivier andere materie meegevoerd had.

De rivier die ontspringt bij het Tomameer bracht rijk gevarieerd zand mee. De Hinterrhein die ontspringt bij de Paradies gletsjer had klei achtig sediment afgezet.

Het was natuurlijk onvermijdelijk dat deze materie meegenomen moest worden naar mijn atelier.

Bij het maken van onderstaande serie werken heb ik naast de kalk alleen gebruik gemaakt van deze twee soorten bergpoeder. 

More than a year ago, fate brought me back to Switzerland, where the two source rivers of the Rhine meet. A report of this trip can be read here:

https://oerlandschap.blogspot.com/2022/12/het-nieuwe-evenwicht-van-yin-en-yang.html

At first glance, the beaches of both source rivers looked the same. However, further investigation showed that each river had carried different material. The river that originates from Lake Toma brought with it a richly varied sand. The Hinterrhein, which originates from the Paradies glacier, had deposited clay-like sediment.

It was of course inevitable that this material had to be taken to my studio.

When creating the series of works below, I only used these two types of mountain powder in addition to lime.

Rheinstein 1, 67-53cm.

Rheinstein 2, 60-51cm.

Rheinstein 3, 51-47cm.

Rheinstein 4, 55-48cm.

Rheinstein 5, 49-65cm.

Rheinstein 6, 96-86cm.

Rheinstein 7, 100-65cm.

Het pad van Mercurius ./ Mercury's footpath.

Deze zomer werd ik samen met collega kunstenaar Hans Berkhout uitgenodigd om aan de slag te gaan met de aanlooproute naar de speelplek van de theatervoorstelling "Het pad van Mercurius", uitgevoerd door theaterhuis Zeep aan Zee. Het publiek werd voor de voorstelling door een sterrenbos geleid.

We besloten om met strakke lijnen te werken als contrast met de grillige natuurlijke vormen en lijnen van het bos. Hiermee wilden we de verbinding maken met het onderlinge communicatie netwerk onder de grond en de kosmische geometrieën.

This summer, together with fellow artist Hans Berkhout, I was invited to work on the approach route to the performance area of the theater performance "The Path of Mercurius", performed by theater house Zeep aan Zee. The audience was led through a starry forest before the performance.

We decided to work with clean lines to contrast with the irregular natural shapes and lines of the forest. With this we wanted to connect to the mutual communication network underground and the cosmic geometries.

Fibonacci.

Voordat het publiek het sterrenbos bereikte was er nog een stuk bos te overbruggen. We hebben daar  met kalkstenen een patroon gelegd gebaseerd op de reeks van Fibonacci. Hierin wordt het volgende getal bepaald door de som van de laatste twee getallen. 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, enzovoort. 

Door de jaren heen heb ik regelmatig deze reeks in mijn werk gebruikt. De reeks is oneindig. Een verbinding met het oneindige is voor mij een mooie ingang om kunst te maken of te beleven.

Before the public reached the star forest, there was still a stretch of forest to be bridged. We laid a pattern there with limestones based on the Fibonacci series. Here the next number is determined by the sum of the last two numbers. 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, and so on.

Over the years I have regularly used this series in my work. The series is infinite. For me, a connection with the infinite is a beautiful way to create or experience art.

In het bos hebben we gewerkt met zwarte en witte draden. Het idee was om met deze twee kleuren te benadrukken dat tegenstelling nodig is om tot eenheid te komen. In eerste instantie namen we deze kleuren ook over voor de stenen. Al werkend kwam de kleur geel erbij. Individueel zijn de gekleurde stenen uiteindelijk ook in het sterrenbos terecht gekomen in nesten van zwarte en witte draden.

In the forest we worked with black and white threads. The idea was to use these two colors to emphasize that contrast is necessary to achieve unity. Initially we also adopted these colors for the stones. While working, the color yellow was added. Individually, the colored stones eventually ended up in the star forest in nests of black and white threads.

De stroom van de materie / The flow of the matter.

Vanaf het moment dat ik met natuurlijke materie ben gaan werken speelt vezelhennep hierbij een belangrijke rol. Voor mij staat de vezelhennep symbool voor de relatie die de mens heeft met de natuur.

Het is een gewas wat makkelijk groeit, zonder bestrijdingsmiddelen, waarvan elk deel effectief te gebruiken is. De vezelhennep werd op een bepaald moment echter niet meer gebruikt omdat kunststoffen financieel aantrekkelijker waren en makkelijk in gebruik. De ernst van de gevolgen van deze keuze zijn inmiddels bekend. Het positieve is dat er inmiddels op beperkte schaal een herwaardering is gekomen van natuurlijke producten zoals bijvoorbeeld hennep. Productie en het gebruik van natuurlijke materialen neemt inmiddels weer langzaam toe.

Met de kalk begon ik te werken rond het begin van het Panta Rei project in 2014. Ook de kalk heeft voor mij een grote symbolische waarde. De kalk wordt met veel geweld uit een berg gehaald, gebrand en gezuiverd. Vervolgens moet de kalk onder water bewaard blijven om voor de mens bruikbaar te blijven. Het mooie is, als de kalk weer aan de elementen blootgesteld wordt het CO2 gaat opnemen en weer terugkeert naar zijn natuurlijke staat, namelijk steen. Toen ik erachter kwam dat er in de duurzame bouwwereld gebruik gemaakt werd van hennepkalkblokken was het dan ook onvermijdelijk dat ik hiermee aan de slag zou gaan. De mogelijkheid deed zich voor toen ik in 2021 door stichting Kunstklank gevraagd werd om een sculptuur te maken op het landgoed Calorama. Een beschrijving van het ontstaan van de sculptuur is in dit blogbericht te lezen.

https://oerlandschap.blogspot.com/2021/08/de-nieuwe-wereld-new-world.html

De sculptuur kon hier niet blijven staan. Ik heb deze toen voorzichtig afgebroken en de blokken opgeslagen. Voor "Het pad van Mercurius" kwamen ze weer in een nieuwe gedaante tevoorschijn. De blokken hebben toen een paar weken in het bos gelegen, blootgesteld aan het publiek en de elementen. Dit liet zijn sporen achter. Na afloop van de voorstellingen heb ik ze weer meegenomen en opgeslagen. 

Een aantal blokken zijn later doorgegroeid tot een zelfstandig kunstwerk.

I started working with the lime around the start of the Panta Rei project in 2014. The lime also has great symbolic value for me. The lime is forcefully removed from a mountain, burned and purified. The lime must then be kept under water to remain usable by humans. The great thing is that when the lime is exposed to the elements again, it will absorb CO2 and return to its natural state, namely stone. When I found out that hemp lime blocks were used in the sustainable construction world, it was inevitable that I would start working on this. The opportunity arose when I was asked by the Kunstound foundation in 2021 to make a sculpture on the Calorama estate. A description of the creation of the sculpture can be read in this blog post.

https://oerlandschap.blogspot.com/2021/08/de-nieuwe-wereld-new-world.html

The sculpture could not remain here. I then carefully broke it down and stored the blocks. For "The Path of Mercury" they emerged again in a new guise. The blocks were then left in the woods for a few weeks, exposed to the public and the elements. This left its mark. After the performances I took them back with me and stored them.

A number of blocks later grew into an independent work of art.

Formaat van de blokken 60x30x10cm.

Het nieuwe evenwicht van Yin en Yang / New balance of Yin and Yang.

 

De cirkel rond / A full circle.

Zelf dacht ik wel klaar te zijn met de bron van de Rijn en dat Panta Rei me inmiddels naar andere plaatsen bracht. Dit bleek toch anders te zijn. Dringende omstandigheden brachten me naar Chur, een Zwitsers stadje op slechts 10 km van de plek waar de beide bronrivieren van de Rijn bij elkaar komen.

In 2015 ben ik beide bronrivieren van de Rijn gaan volgen tot de bron zelf. Een reis waarbij de natuur mij continu van mijn bedachte pad afbracht en mij een spiegel voorhield. Een beschrijving van deze reis is te lezen in dit blogbericht:

 https://oerlandschap.blogspot.com/2015/10/terug-naar-de-bron-back-to-source.html

De intense ervaring van deze reis bleek de start te zijn van mijn Vision Quest, een sjamanistisch ritueel wat bepalend zou zijn voor het vervolg van het Panta Rei project. Het ritueel heeft mij veel gebracht waarbij iedere stap tot verdere ontwikkeling en nieuwe kunstwerken heeft geleid. Het hele proces is in meerdere blogberichten beschreven.

Nu wordt er gezegd dat de werkingsperiode van een Vision Quest 7 jaar is. Op de week nauwkeurig had het lot mij na 7 jaar naar deze plek gebracht. Ik kon dit niet als toeval zien en voelde de urgentie om hier iets mee te doen. Een ritueel op de plek waar beide bronrivieren bij elkaar komen. In dit ritueel wilde ik wat steentjes aan de rivier offeren. Steentjes die ik gemaakt heb voor mijn Vision Quest.

Voor dit ritueel zocht ik een droge plek zo dicht mogelijk bij het punt waar beide bronrivieren samen komen. Hier ging ik aan het werk met de steentjes. Fascinerend was dat zodra ik hiermee begon, het waterpeil van de rivier begon te stijgen. De steentjes die droog lagen werden opgenomen door het water. De rivier accepteerde mijn offer!

I myself thought I was done with the source of the Rhine and that Panta Rei was taking me to other places by now. This turned out to be different. Urgent circumstances brought me to Chur, a Swiss town just 10 km from the meeting point of the two source rivers of the Rhine.

In 2015 I started following both source rivers of the Rhine to the source itself. A journey in which nature continuously diverted me from my planned path and held up a mirror to me. A description of this journey can be read in this blog post:

https://oerlandschap.blogspot.com/2015/10/terug-naar-de-bron-back-to-source.html

The intense experience of this journey turned out to be the start of my Vision Quest, a shamanic ritual that would determine the continuation of the Panta Rei project. The ritual has brought me a lot, with every step leading to further development and new works of art. The whole process has been described in several blog posts.

Now it is said that the operating period of a Vision Quest is 7 years. Accurate to the week, fate had brought me to this place after 7 years. I couldn't see this as a coincidence and felt the urgency to do something about it. A ritual at the place where both source rivers meet. In this ritual I wanted to offer some pebbles to the river. Stones I made for my Vision Quest.

For this ritual I looked for a dry place as close as possible to the point where both source rivers meet. Here I went to work with the stones. Fascinatingly, as soon as I started doing this, the water level of the river started to rise. The stones that were dry were absorbed by the water. The river accepted my sacrifice!

Op het eerste gezicht zagen de strandjes van beide bronrivieren er hetzelfde uit. Nader onderzoek liet echter zien dat de verschillen groot waren. De rivier van de hoofdbron, de Toma-see, had zand aangevoerd. De Hinterrhein bleek klei afgezet te hebben op de oevers. 

Natuurlijk moest er van beide strandjes wat materie mee naar Noordwijk. Terug in mijn atelier was dit een aanleiding om ook hier een ritueel uit te voeren. De cirkel is weer rond!

At first glance, the beaches of both source rivers looked the same. However, further research showed that the differences were large. The river from the main source, Lake Toma, had brought in sand. The Hinterrhein turned out to have deposited clay on its banks.

Of course, some material from both beaches had to be brought to Noordwijk. Back in my studio, this was a reason to perform a ritual here as well. The circle is round again! there sacrifice. Stones I made for my Vision Quest.

Het nieuwe evenwicht van Yin en Yang / New balance of Yin and Yang.

De Vision Quest heeft mij flinke veranderingen gebracht. Veranderingen die vaak beginnen zonder dat je het door hebt. Een van de grootste veranderingen voor mij als kunstenaar is dat ik in een nieuw atelier terecht ben gekomen.

22 jaar lang heb ik vrijwel zonder onderbreking gewerkt in mijn atelier aan de Bronckhorststraat in Noordwijk. In 2020 werd dit doorbroken toen ik de kans kreeg om een levend kunstwerk te maken wat het Panta Rei project tot dan toe samenvatte. Een eerste schets gemaakt met de belangrijkste werken van de afgelopen jaren en het zaaien van een hennepbos leidde tot een dagelijks doorgroeiend kunstwerk.

https://oerlandschap.blogspot.com/2020/04/het-broeikaseffect-zaaien-greenhouse.html

Tegen het einde van dit project kreeg ik te horen dat ik mijn atelier moest verlaten en op zoek moest naar een nieuwe plek. Door het contact opgebouwd bij het werken aan het hennepbos is het gelukt om een nieuwe plek te vinden waar ik een atelier kon inrichten.

Het verschil tussen het oude en het nieuwe atelier is groot. Het atelier aan de Bronckhorststraat was donker, omsloten en moeilijk toegankelijk. Ik ervaarde het als een grot. De grot die ik nodig had om uit te zoeken wat ik moest doen. Waarom moest ik kunst maken en welke vorm zou dat dan krijgen.

Het nieuwe atelier aan de Leeweg is totaal anders. Licht, rust en ruimte bepalen hier de sfeer.

De werken in dit blogbericht zijn de laatsten die in het oude atelier zijn ontstaan. 

Het kan niet anders dat deze verandering van atelier van invloed is op het werk wat ik ga maken. Ik stel me hiervoor open en stroom hierin mee. Spannend om te zien wat dit op gaat leveren.

Op zoek naar een nieuw evenwicht van Yin en Yang!

The Vision Quest has brought me significant changes. Changes that often start without you realizing it. One of the biggest changes for me as an artist is that I ended up in a new studio.

For 22 years I worked almost without interruption in my studio on the Bronckhorststraat in Noordwijk. In 2020 this was broken when I got the chance to create a living work of art that summarized the Panta Rei project up to that point. A first sketch made with the most important works of recent years and the sowing of a hemp forest led to a daily growing work of art.

https://oerlandschap.blogspot.com/2020/04/het-broeikaseffect-zaaien-greenhouse.html

Towards the end of this project I was told to leave my studio and look for a new place. Because of the contact I built up while working on the hemp forest, I managed to find a new place where I could set up a studio.

The difference between the old and the new studio is big. The studio on Bronckhorststraat was dark, enclosed and difficult to access. I experienced it as a cave. The cave I needed to figure out what to do. Why did I have to make art and what form would it take?

The new studio on the Leeweg is completely different. Light, peace and space determine the atmosphere here.

The works in this blog post are the last to be created in the old studio.

It is inevitable that this change of studio will affect the work I will be making. I open myself up to this and flow with it. Exciting to see what this will yield.

Looking for a new balance of Yin and Yang!

Het nieuwe evenwicht van Yin en Yang 1 / New balance of Yin and Yang 1. 

56-49,5cm. 2021

Het nieuwe evenwicht van Yin en Yang 2 / New balance of Yin and Yang 2.

56-49,5cm. 2021.

Het nieuwe evenwicht van Yin en Yang 3 / New balance of Yin and Yang 3.

56-49,5cm. 2021.

Standing Stones.

 

De gesteentecyclus is een rode draad geworden in het Panta Rei Project. Onaantastbaar lijkende bergen verkruimelen tot zand, kalk en klei. De materie gaat op reis en wordt door water getransporteerd om naar verloop van tijd op de zeebodem terecht te komen. Verder via het binnenste van de aarde om uiteindelijk weer als berg tevoorschijn te komen. Een andere ingang van deze cyclus vind je aan de rand van de oceaan waar beukende golven de rotsen verpulveren. Zoals bijvoorbeeld in Zuidwest Ierland waar de oceaan ongehinderd de rotsen kan bewerken.

In 2019 kreeg ik een atelier toegewezen in Cill Rialaig. Een plek waar dit proces volop aanwezig is en alle ruimte om hiermee aan het werk te gaan. Door de omstandigheden in de wereld duurde het uiteindelijk tot september 2021 voordat de reis plaatsvond.

The rock cycle has become a common thread in the Panta Rei Project. Mountains that seem untouchable crumble into sand, lime and clay. The matter travels and is transported by water to end up on the seabed over time. Continue through the interior of the earth to eventually reappear as a mountain. Another entrance to this cycle is at the ocean's edge where crashing waves crush the rocks. Such as in Southwest Ireland where the ocean can work the rocks unhindered

In 2019 I was assigned a studio in Cill Rialaig. A place where this process is fully present and where there is plenty of space to work with it. Due to the circumstances in the world, it took until September 2021 for the trip to take place.

De gesteentecyclus en mijn intuïtie hadden mij naar deze plek geleid zonder verder al te veel kennis van zaken. De omgeving bleek al zeer lang bewoond te zijn. Voor de kust lag Skellig Miquel, een rotseilandje waar in de oudheid al spirituele zoekers naar toe trokken om in isolatie verlichting te zoeken. Een krachtplek en tevens het begin van een leelijn, een energiebaan die de Skellig verbindt met Mont St Michel in Frankrijk. Dat deze energiebaan al duizenden jaren mensen heeft aangetrokken is duidelijk zichtbaar. Overal in het landschap zijn steencirkels, staande stenen en andere rituele plaatsen  te vinden. De energie is duidelijk voelbaar en het was dan ook een feest om hier te mogen werken.

Een plan had ik niet. In de geest van Panta Rei wilde ik me laten leiden door wat er op mijn pad kwam. Als basis had ik caseïne, kalk en een paar hennep-kalk blokken meegenomen die ik had overgehouden van mijn vorige Panta Rei project, "De nieuwe wereld".

 https://oerlandschap.blogspot.com/2021/08/de-nieuwe-wereld-new-world.html

Al bij de eerste wandelingen in dit gebied werd mij duidelijk dat turf ook een plek zou krijgen in het werk wat ik ging maken. De veengronden zijn overal en de turf wordt zeker in de armere gebieden nog steeds volop gebruikt als brandstof. Ook mijn atelier werd door een turfkachel verwarmd. Een van de medewerkers van het project had een turf-winplek in de familie, die ik heb kunnen bezoeken.

The stone cycle and my intuition had led me to this place without too much knowledge. The area appeared to have been inhabited for a very long time. Off the coast is Skellig Miquel, a rocky island where spiritual seekers traveled too since ancient times to seek spiritual enlightenment in isolation. A power spot and also the start of a layline, an energy path that connects the Skellig with Mont St Michel in France. It is clearly visible that this energy path has attracted people for thousands of years. Stone circles, standing stones and other ritual sites can be found throughout the landscape. The energy is clearly sensible and made it a joy to work here.

I didn't have a plan. In the spirit of Panta Rei, I wanted to be guided by whatever came my way. As a base I had brought casein, lime and a few hemp-lime blocks that I had left over from my previous Panta Rei project, "The New World".

https://oerlandschap.blogspot.com/2021/08/de-nieuwe-wereld-new-world.html

During the first walks in this area it became clear to me that peat would also have a place in the work I was going to make. The peat soils are everywhere and the peat is still widely used as fuel, especially in the poorer areas. My studio was also heated by a peat stove. One of the project's employees had a turfpit in the family, which I was able to visit.

Verder heb ik de grens van water en land afgestruind voor bruikbaar zand, waarna het tijd was om mijn atelier te betrekken.

I also scoured the boundary between water and land for usable sand, after which it was time to move into my studio.

Het kostte me weinig moeite om aan het atelier te wennen. Mijn spullen naar binnen brengen en ik voelde me er al thuis. Mijn atelier lag naast een ruïne wat ik goed als buitenatelier kon gebruiken. Hier kon het grove werk plaatsvinden. Na al enige maanden niet meer in een atelier gewerkt te hebben was het te verwachten dat er flink wat energie zou vrijkomen. Lekker om hier buiten mee aan de slag te gaan.

It took me little effort to get used to the studio. Bringing in my stuff and I already felt at home there. My studio was next to a ruin that I could use as an outdoor studio. This is where the rough work could take place. After not having worked in a studio for several months, it was to be expected that a lot of energy would be released. Nice to get started with this outside.

Standing Stones.

Ik was naar deze plek gekomen om te gaan werken met de rotsen die door de oceaan bewerkt worden. Wat me ter plekke echter het meest inspireerde waren de rotsen en stenen voor rituele doeleinden die al duizenden jaren de elementen trotseren. Ik werd vooral gegrepen door een rij van vier stenen in de heuvels vlak boven het dorp, maanstenen genoemd. Ik begon mijn werkdag vaak met een wandeling de heuvels in om eerst met de stenen te "praten" voordat ik aan het werk ging.

I had come to this place to work with the rocks worked by the ocean. What inspired me most on the spot, however, were the rocks and stones for ritual purposes that have defied the elements for thousands of years. I was particularly captivated by a row of four stones in the hills just above the village, called moonstones. I often started my workday with a walk into the hills to "talk" to the stones before going to work.

Sinds de eerste wandeling over de verende veengronden wist ik dat turf een plek zou krijgen in het werk wat ik hier ging doen. De eerste handeling die ik verrichtte was het doorzagen van een stuk turf. Dit bracht het proces op gang wat uiteindelijk geleidt heeft tot de transformatie van de meegenomen hennep kalk blokken in zes Standing Stones. Ze waren klaar op de dag voordat ik het atelier weer moest verlaten.

Since the first walk over the springy peat soils, I knew that peat would have a place in the work I was going to do here. The first action I performed was sawing through a piece of peat. This started the process that eventually led to the transformation of the hemp lime blocks that were taken, into six Standing Stones. They were ready the day before I had to leave the studio again.

De Nieuwe Wereld / The New World.

De Nieuwe Wereld / The New World

Door de werkzaamheden bij het Broeikaseffect ben ik het afgelopen jaar niet veel op mijn atelier geweest. Het was dan ook fijn om deze winter weer aan een nieuwe serie te kunnen werken. Ik bevond me net in een afrondende fase toen ik een telefoontje kreeg van stichting Kunstklank met de vraag of ik iets wilde doen op het landgoed Calorama in mijn woonplaats Noordwijk. Kunstklank is een organisatie die op mooie locaties voorstellingen organiseert. Deze keer was landgoed Calorama de plek waar muziek, dans, theater en beeldende kunst samenkomt met als thema De Nieuwe wereld. https://www.kunstklank.nl

Tussen het telefoontje en het eerste bezoek aan het landgoed werd mij al snel duidelijk dat ik met een cirkel van hennep wilde gaan werken, met daarin een Wachter van de Aarde. Bij de verkenning van de locatie vond ik al snel de juiste plek voor dit project. Omdat de opening al snel was moest ik gelijk beginnen. De zaadjes moesten de grond in. Het maaimoment voor deze plek werd naar voren gehaald zodat ik aan de gang kon.

Due to the work on the greenhouse effect, I haven't been in my studio much in the past year. It was therefore nice to be able to work on a new series again this winter. I was just in the final phase when I received a call from the Kunstklank foundation asking if I wanted to do something on the Calorama estate in my hometown of Noordwijk. Kunstklank is an organization that organizes performances at beautiful locations. This time, the Calorama estate was the place where music, dance, theater and visual arts come together around the theme The New World. https://www.kunstklank.nl

Between the phone call and the first visit to the estate, it quickly became clear to me that I wanted to work with a hemp circle, containing a Guardian of the Earth. When exploring the location, I quickly found the right place for this project. Because the opening was soon, I had to start right away. The seeds had to go into the ground. The mowing time for this spot was brought forward so I could get started.

De cirkel kreeg vier ingangen in lijn met de windstreken. Tijdens de oriëntatie op het landgoed kwam ik er achter dat er een voorraad zand op het landgoed lag die was afgegraven onder de toren van de oude St Jeroenskerk. Het betreden van de cirkel gaat door dit zand. In de cirkel heb ik de windstreken verbonden met oude dakleien van de andere St Jeroenskerk (deze leien heb ik destijds gebruikt voor de serie Leileven. https://www.robvanleeuwen.com/het-oerlandschap

Je betreed de Nieuwe Wereld nu over het zand waarop de ene kerk is gebouwd om terecht te komen op leisteen die de andere kerk heeft gebruikt om de elementen buiten te houden. Daar waar de lijnen kruisen is het punt waar de Wachter van de Aarde ging groeien.

The circle had four entrances aligned with the cardinal points. During the orientation on the estate I found out that there was a stock of sand on the estate that had been excavated under the tower of the old St Jeroenskerk. Entering the circle goes through this sand. In the circle I connected the cardinal points with old roof slates from the other St Jeroenskerk (I used these slates at the time for the Leileven series. https://www.robvanleeuwen.com/het-oerlandschap

You now enter the New World over the sand on which one church was built only to end up on slate that the other church has used to keep out the elements. Where the lines intersect is the point where the Guardian of the Earth began to grow.

Wachter van de Aarde / Guardian of the Earth.

Het concept van de Wachters is ontstaan in 2007 tijdens een locatieproject in Noordwijk. Het idee destijds was dat er een netwerk zou ontstaan tussen de plaatsen op aarde waar ik werkte. De werken die bij dit project ontstonden konden niet blijven staan maar het idee werd voortgezet in de workshop "Binding met de Aarde". Natuurlijke materie als zand, klei of een humuslaag van een workshop locatie werd meegenomen om een plek te krijgen in de kunstwerken op de volgende locatie.

De eerste Wachter die een permanente plek innam was de "Boswachter". Terwijl de elementen op hem inwerken, hield hij een oogje in het zeil in het Piet Florisdal in Noordwijk. Elk jaar ging ik daar een paar dagen aan het werk om de "Boswachter" door te laten groeien.

Vorig jaar is aan deze wisselwerking tussen mij en de elementen een einde gekomen en is de Boswachter verwijderd. https://oerlandschap.blogspot.com/2017/05/de-boswachter-forester.html

The concept of the Guardians originated in 2007 during a location project in Noordwijk. The idea at the time was that a network would be created between the places on earth where I worked. The works created by this project could not be left standing, but the idea was continued in the workshop "Binding with the Earth". Natural matter such as sand, clay or a humus layer from a workshop location was taken to get a place in the artworks at the next location.

The first Guardian to take a permanent position was the "Forester". While the elements affect him, he kept an eye on things in the Piet Florisdal in Noordwijk. Every year I went to work there for a few days to help the "Forester" grow.

Last year this interaction between me and the elements came to an end and the Ranger was removed. https://oerlandschap.blogspot.com/2017/05/de-boswachter-forester.html

Tot dit moment volgde het concept van de Wachters een bedacht spoor. In 2018 kwam hieraan een einde. Voor de volgende Wachters werd ik onverwacht opgenomen in een stroom van gebeurtenissen die uiteindelijk leiden naar twee Wachters in Zuid-Spanje. Het proces heb ik beschreven in dit blogbericht: https://oerlandschap.blogspot.com/2018/05/wachters.html

De Wachter die ik nu aan het maken ben ervaar ik als een vergelijkbaar proces. Ook nu kwam de uitnodiging uit het niets en werd ik opgenomen in een stroom van gebeurtenissen die uiteindelijk tot deze Wachter van de Aarde leidt.

Up to this point, the concept of the Guardians followed a devised trail. This came to an end in 2018. For the next Guardians, I was unexpectedly caught up in a stream of events that eventually lead to two Guardians in southern Spain. I have described the process in this blog post: https://oerlandschap.blogspot.com/2018/05/wachters.html

I experience the Watcher that I am making now as a similar process. Again, the invitation came out of nowhere and I was caught up in a stream of events that eventually leads to this Guardian of the Earth.

Hennep / Hemp.

Het materiaal wat een centrale rol speelt bij het maken van de Wachters is hennep. Ik verwerk sinds 2003 vezelhennep in mijn kunst. Destijds had ik wat verbouwd in de groentetuin en heb vervolgens de hele plant van wortel tot tak gebruikt in mijn Oerlandschappen. De hennep staat voor mij symbool voor de relatie die de mens heeft met de natuur. Een eeuwenoude plant die makkelijk groeit, geen bestrijdingsmiddelen nodig heeft en waarvan elk onderdeel nuttig en bruikbaar is. Deze plant wordt nauwelijks gebruikt omdat er onder andere aan plastic meer en makkelijker geld te verdienen is.

Tot dan was de hennep één van de materialen die ik gebruikte in mijn werken. Vorig jaar kreeg ik de kans om met de hennepplanten zelf aan de gang te gaan. Een bos van 6 bij 12 m als een levende sculptuur.

The material that plays a central role in making the Guardians is hemp. I have been incorporating fiber hemp into my art since 2003. At the time I had grown some in the vegetable garden and then used the whole plant from root to branch in my Primeval landscapes. To me, the hemp symbolizes the relationship that humans have with nature. An age-old plant that grows easily, requires no pesticides and where every part is useful and usable. This plant is hardly used because, among other things, there is more and easier money to earn from plastic.

Until then, hemp was one of the materials I used in my works. Last year I had the opportunity to get started with the hemp plants myself. A forest of 6 by 12 m as a living sculpture.

Een fascinerende reis die ik van zaaien tot oogsten heb beschreven in 5 blogberichten die hier te vinden zijn: https://www.robvanleeuwen.com/panta-rei

In mijn onderzoek naar hennep stuitte ik op bouwblokken van hennep en kalk. De stam van de hennepplant bestaat uit vezels en hout. Het hout is bij de winning van de vezels een bijproduct. Bij deze bouwblokken echter wordt het hout met kalk samen geperst. Toen het telefoontje van Kunstklank kwam was mij gelijk duidelijk dat ik met deze bouwblokken wilde werken.

A fascinating journey that I have described from sowing to harvesting in 5 blog posts that can be found here: https://www.robvanleeuwen.com/panta-rei

In my research into hemp, I came across building blocks made of hemp and lime. The trunk of the hemp plant consists of fibers and wood. The wood is a by-product of the extraction of the fibers. With these building blocks, however, the wood is pressed together with lime. When the phone call from Kunstklank came, it was immediately clear to me that I wanted to work with these building blocks.

Ook vezels geoogst uit het hennepbos kregen een plek in deze Wachter.

Fibers harvested from the hemp forest were also included in this Guardian.

Noord / North

Oost / East.

Zuid / South.

West.

Binding met de aarde, samenwerken met de natuur. Dit zijn de kernbegrippen waarmee ik wil werken. Zo had ik dus bedacht dat ik een cirkel van hennep wilde laten groeien. De elementen dachten daar heel anders over. De ontluikende plantjes kregen zwaar weer te verduren waarna de platgeslagen plantjes een feestmaal werden voor de slakken. Daarna heb ik nog een keer ingezaaid. Dit ontkiemde niet omdat het te vochtig weer was. Dus...!, meebewegen. De kring van hennep loslaten en kijken wat er wel wil groeien.

Connecting with the earth, working together with nature. These are the core concepts I want to work with. So I decided that I wanted to grow a circle of hemp. The elements thought very differently about that. The budding plants had to endure heavy weather, after which the flattened plants became a feast for the snails. Then I seeded again. This did not germinate because the weather was too humid. So...!, move along. Let go of the circle of hemp and see what will grow.